Naar aanleiding van de somberheid die aan de Kadernota 2021-2024 (+ addendum) kleeft, wil KIJK!!! graag een serieuze poging doen positiever te kijken naar de financiële situatie van de gemeente Meerssen. Met meer elan en daadkracht. Daarbij kiezen we met opzet niet steeds de gebruikelijke terughoudende insteek. Het moet eens afgelopen zijn met het somberen.
Daarbij: KIJK!!! vindt dat een kadernota primair moet gaan over de meerjarenbegroting en niet over de vraag of we zelfstandig blijven of gaan herindelen. In beide gevallen zal er voor 2021 (en volgende jaren) een sluitende (meerjaren)begroting moeten komen. En indien dan toch: de raad heeft gekozen voor zelfstandig blijven in de rol van regiegemeente. De provincie wil noch in de ene, noch in de andere richting pushen; direct noch indirect. Steunde wel met deelname in de financiering voor regie-organisatie. Dus, laten we alles op alles zetten om dat voor elkaar te krijgen. Wat kunnen we daarvoor doen? Wij willen niet bij de pakken neerzitten.
- Als we kijken naar de jaarrekeningen van de laatste tien jaar dan constateren we dat de saldi daarvan altijd positief waren. En dan niet zomaar positief. Het gaat dan om saldi tot 1 miljoen euro of meer. Hoewel die vaak tot stand komen als gevolg van wat incidentele ‘meevallers’ worden genoemd, is het overhouden van geld in de gemeente Meerssen structureel. En met onze reserves is ook helemaal niets mis. Ook in 2019 is er een fors positief saldo (600.000 euro). En dat terwijl er ook twee stevige tegenvallers waren: een aanzienlijk tekort op het sociaal domein en een door het Rijk opgelegde storting in de pensioenvoorziening voor oud-wethouders. Je zou in het opstellen van de begroting voor de jaren 2021-2024 uit kunnen gaan van een – voorzichtig geschat – batig saldo van 500.000 per jaar. Misschien kunnen we de komende maanden benutten om aan dat idee te wennen. Wellicht dat de provincie ook bereid is zo naar onze exploitatie te kijken. Sowieso moet de provincie zich afvragen of ze het kan aanzien dat gemeenten binnen haar grenzen ten gronde gaan, vooral als gevolg van een oorzaak die buiten henzelf ligt (zie 2.). De provincie Zuid-Holland heeft al aangekondigd gemeenten niet onder curatele te willen stellen.
- Wat de gemeente Meerssen vooral parten speelt, is het aanzienlijke tekort op het sociaal domein. Dit in combinatie met de vrees dat dat alleen maar erger wordt. Maar het gaat hier om een tekort waar heel veel gemeenten last van hebben. Ook een stad als Maastricht heeft in dit domein enorme tekorten. In vergelijking daarmee is het tekort van de gemeente Meerssen klein bier. Een van de oorzaken is de korting die het Rijk samen met de taken aan de gemeenten overhandigde. Een andere oorzaak voor het ontstaan van tekorten is – kort door de bocht – de manier van werken in het sociaal domein. We moeten constateren dat we er na vijf jaar onwennig experimenteren en het boeken van kleine successen nog altijd niet in zijn geslaagd uitvoeringsprocessen, hulpverlening en zorg beter en tegen minder kosten te laten verlopen. Daar valt zeker nog heel wat winst te boeken. Maar het was belachelijk dat door de centrale overheid niet geanticipeerd is op de mogelijkheid dat implementatie van een nieuwe inrichting van het sociaal domein zo lastig zou zijn. Het ligt volgens KIJK!!! meer voor de hand om als gemeente Meerssen de komende maanden samen met andere gemeenten richting Rijk en provincie op te trekken en daar flink aan de bel te trekken. In de media is er op het moment groeiende aandacht voor de manier waarop het Rijk de gemeenten in het sociaal domein op (financiële) achterstand heeft gezet. We hebben al een motie aangenomen waarin we pleiten voor het terug beleggen van de jeugdzorg bij de provincie. Er zijn meer gemeenten die daarvoor opteren. Het ontstaan van het tekort in het sociale domein is zeker niet primair de schuld van de gemeente Meerssen. KIJK!!! is verder van mening dat de tekorten in het sociale domein primair daar opgelost moeten worden. Dat ligt in het verlengde van ons – indertijd door de raad overgenomen – standpunt dat jaarlijkse overschotten in dat domein in een reserve voor het sociale domein gestort moesten worden. Helaas zijn die reserves nu op. We hebben altijd gezegd dat de gemeente niemand door het ijs moet laten zakken. De vraag is wel hoe dik het ijs moet zijn.
- Sinds eind mei is duidelijk dat de uitkering aan de gemeente Meerssen uit het gemeentefonds fors hoger uitvalt dan waar in de kadernota van uit werd gegaan. Wel ontvingen we inmiddels een addendum waarin die hogere bedragen zijn meegenomen. Wij willen begrijpen waarom de kadernota en addendum ervan uitgaan dat al dat geld opgaat aan nieuwe taken. De komende maanden moet daar meer duidelijkheid over komen. We hebben het College gevraagd daarvan specificaties te geven. Wellicht blijkt daar toch nog ruimte om de begroting dichter in de buurt van sluitend of mogelijk zelfs sluitend te krijgen. We pleiten ervoor niet te benauwd te doen. Onze organisatie is nu al niet in staat alle ambities waar te maken, laat staan nieuwe ambities. Ook niet als we nog mensen kunnen aantrekken. Plus dat de ervaring leert dat we lang niet altijd doen wat we van plan zijn te doen en dat er dan aan het einde van het boekjaar weer geld over blijkt te zijn (zie 1.).
- En om het dan toch nog maar even over de denkrichtingen in de kadernota te hebben: het is misschien niet duidelijk hoe de gemeente in de rol van regiegemeente – en met de ambtelijke organisatie bij Maastricht – tot een sluitende begroting moet komen; evenmin is duidelijk of en hoe we totdat herindeling een feit is met een sluitende begroting als zelfstandige gemeente verder kunnen. De kosten van de ene oplossing zijn nooit afgezet tegen de kosten van de andere. Behalve dan op de achterkant van een sigarendoosje. Dat is een vergelijking waarvoor de raad in december 2018 niet heeft gekozen. KIJK!!! betreurt het al een tijdje dat daar toen geen extra geld voor is uitgetrokken. Anderzijds: toen was duidelijk dat alleen Maastricht bereid was zich open te stellen voor toenadering door Meerssen. De vraag is waarom dat nu anders zou zijn?
Onze conclusie voor dit moment: zelf onze zaakjes oplossen. Onder andere door samen met Maastricht de provincie te benaderen en (financiële) ruimte bij het opstellen van de meerjarenbegroting te vragen om de constructie die we samen aan willen gaan en die de moeite van het proberen waard is een kans te geven. Misschien kan het ook dienen als inspiratie voor andere gemeenten in de regio.