Op 3 oktober zal de Meerssense gemeenteraad besluiten of de gemeente een zogenaamde regieorganisatie wordt. Het bureau Berenschot heeft de afgelopen maanden de mogelijkheden daarvoor en gevolgen daarvan onderzocht. Afgelopen woensdag 18 september gaf Andreas Pohle – fractievoorzitter van KIJK!!! – voor de leden van KIJK!!! een toelichting op het onderzoek. Kortweg vertelde hij het volgende:

De gemeente Meerssen streeft er naar om zelfstandig te blijven, maar uit eerdere onderzoeken blijkt dat de huidige ambtelijke organisatie waarschijnlijk niet in staat is om dit te dragen. In die onderzoeken is ook geconstateerd dat  invoering van een regieorganisatie met Maastricht de meest duurzame investering en toekomstbestendige keuze is voor de gemeente Meerssen. De enige andere mogelijkheid om zelfstandig te blijven is om zowel kwalitatief als kwantitatief flink te investeren in het Meerssense ambtenarenbestand.

Als Meerssen een regieorganisatie wordt, dan houdt dat kortweg in dat alle Meerssense ambtenaren in dienst komen bij de gemeente Maastricht en dat Maastrichtse ambtenaren al het werk voor Meerssen gaan doen. Maar Meerssen houdt wel een eigen gemeenteraad, eigen college van Burgemeester en Wethouders en enkele eigen – wettelijk verplichte – ambtenaren, zoals de gemeentesecretaris en de griffier. Daarmee blijven gemeenteraad en college wel politiek-bestuurlijke zeggenschap houden.

Berenschot heeft in zijn rapport niet alleen de eerste contouren van de nieuwe organisatie geschetst, maar heeft ook uitgerekend hoeveel het inrichten van de regieorganisatie eenmalig gaat kosten en hoeveel het de gemeente Meerssen daarna, in vergelijking met de begroting van 2018, zal kosten of opleveren.

Volgens Berenschot gaat het inrichten van de nieuwe organisatiestructuur tussen de €2,1 miljoen en €4,6 miljoen kosten. Hierbij gaat het onder andere om de kosten van huisvesting, het integreren van ICT-systemen en het inpassen van het personeel. Berenschot berekende daarna dat de organisatiewijziging de gemeente Meerssen per jaar in het gunstigste geval een besparing van €200.000 of in het ongunstigste geval een kostenpost van maximaal €700.000 kan opleveren.

Dit zijn fikse bedragen, vooral de eenmalige kosten lijken enorm, terwijl onduidelijk is of het daarna wat oplevert. Wat hierbij niet uit het oog verloren moet worden, is dat uit alle eerdere onderzoeken bleek dat de ambtelijke organisatie kwalitatief en kwantitatief onder de maat is. Dat betekent dat daar hoe dan ook fors in geïnvesteerd zal moeten worden. Ook als Meerssen geen regieorganisatie wordt, zou dat eenmalig en jaarlijks wel eens in de tonnen of misschien wel miljoenen kunnen lopen. En dan blijft het de vraag of Meerssen alle maatschappelijke opgaven die op haar afkomen, aan kan.

Berenschot heeft geen onderzoek gedaan naar een mogelijke herindeling van Meerssen met Maastricht of een of meer van de andere omliggende gemeenten. De reden daarvoor is eenvoudig: tijdens de raadsvergadering van 13 december 2018 heeft de gemeenteraad unaniem besloten dat Berenschot alleen de mogelijkheden van een regiegemeente moest onderzoeken. Er zijn op dit moment dus ook geen zinnige vergelijkingen te maken tussen de maatschappelijke en financiële opbrengsten en kosten van herindeling enerzijds en de regieorganisatie anderzijds.

Op 3 oktober wordt trouwens maar een “principebesluit” aan de gemeenteraad gevraagd. Als de raden van Maastricht en Meerssen ermee instemmen, zullen de colleges van de beide gemeenten de komende maanden de contouren die Berenschot geschetst heeft, verder uitwerken. De afspraken worden dan opgenomen in een dienstverleningsovereenkomst tussen de twee gemeenten. Deze moet ook weer door beide gemeenteraden vastgesteld worden. De planning is dat dit in het derde kwartaal van 2020 zal gebeuren. Tot dat moment kunnen zowel de gemeente Maastricht als de gemeente Meerssen alsnog besluiten om zelfstandig verder te gaan.

De fractie van KIJK!!! zal tijdens de vergadering van 3 oktober instemmen met het principebesluit. De regieorganisatie zoals Berenschot die schetst, biedt een onderbouwd en duurzaam scenario om op relatief korte termijn de ambtelijke organisatie te versterken. Mocht herindeling in een later stadium toch een realistischer optie zijn, dan kan altijd de keuze gemaakt worden om dit verder te onderzoeken. Dat staat dit besluit niet in de weg.