In haar brief van 15 december 2020 – waarin ze meedeelt dat ze de begroting van de gemeente Meerssen accepteert – doet de provincie ook een aanbod. Dat houdt in ‘onder gezamenlijke verantwoordelijkheid van uw gemeentebestuur en ons college’ een onderzoek te doen naar de toekomst van de gemeente ‘waarin alle mogelijke bestuurlijk-organisatorische varianten onafhankelijk en deskundig getoetst worden op vijf keuzecriteria: bestuurskracht, duurzaamheid, interne samenhang, regionaal evenwicht en draagvlak (binnen de gemeente en in de regio)’. En even verderop in de brief: ‘Als aanvullende voorwaarde stellen wij dat alle mogelijke herindelingsvarianten met buurgemeenten betrokken worden in dit onderzoek.’ Ook wil de provincie dat de gemeenteraad voor de verkiezingen van maart 2022 een definitief besluit neemt.
Op dit moment vragen wij ons af hoe wij met dit aanbod om zullen gaan. Het heeft een nogal dwingend karakter en de tijdspanne waarbinnen van de raad een onderzoek én een besluit wordt verwacht lijkt ons krap en mogelijk zelfs onwenselijk. Ook getuigt het van weinig vertrouwen in het vermogen van raad van de gemeente Meerssen zijn eigen boontjes te doppen. Wij hebben dat vertrouwen wel. Zoals we dat dat ook hadden toen er zwaar werd getwijfeld aan het vermogen om als zelfstandige gemeente een sluitende begroting 2021-2024 vorm te geven. De financiële slagkracht van de gemeente Meerssen is goed en als alle partijen in de raad zich constructief opstellen is er veel meer mogelijk dan gedacht wordt. Zou dan de gemeente Meersen niet in staat zijn onder eigen regie en in een haar passend tempo op weg naar haar eigen toekomst te gaan?
KIJK!!! meent dat op termijn een andere ordening van gemeenten in Zuid-Limburg voor de hand ligt. Maar ook vragen we ons af: Kan de provincie het aanbod aan de gemeente Meerssen niet veel beter in een breder verband doen? Waarom zoveel focus op de gemeente Meerssen? Op basis van welke informatie zou die een andere behandeling moeten krijgen dan andere – al dan niet zwakke – kleine gemeenten in (Zuid-)Limburg? Waarom zou Meerssen al voor maart 2022 een keuze over haar toekomst moeten maken? En dan ook nog aan het handje van de provincie die overigens van mening is dat bewegingen als fusie en herindeling van onderop moeten komen? Daarbij: De mantra Niets doen is geen optie houdt ook de weg naar zelfstandigheid open. Je moet dan alleen andere voorwaarden scheppen dan wanneer je voor fusie of herindeling gaat.
Wij vragen ons af of bestuurskracht vooral bepaald wordt door schaalgrootte. Een constructieve opstelling van partijen in een gemeenteraad is vele malen belangrijker. En wij vragen ons af of het niet veel verstandiger en belangrijker is om op basis van een inhoudelijke agenda opties met betrekking tot de toekomst van gemeenten in Zuid-Limburg te onderzoeken. Bij uitstek voor de gemeente Meerssen is dat van groot belang. Waarmee zijn onze burgers geholpen? Met opgaan in de stad of opgaan in het Heuvelland. Waar voelen zij zich het meest bij horen? Prof. Luc Soete heeft (ook in opdracht van de provincie) in de voorbije jaren enkele studies gedaan waarin in de ene de stedendriehoek Heerlen, Sittard-Geleen, Maastricht figureert en in de andere het Heuvelland. Daarin vinden we minstens een goede aanzet tot gezamenlijke agenda’s voor de betrokken gemeenten. Daarnaast was er een studie met betrekking tot het zogenoemde Middengebied, ook met deelname van de provincie. De gemeente Meerssen is in die studies gepositioneerd als deel van het platteland: het Heuvelland. Dan is het vreemd – op basis van te betwisten informatie – bij voorbaat aan te sturen op fusie met Maastricht zoals het afgelopen half jaar het geval was.
Samengevat: Ongetwijfeld blijven de uitdagingen voor de gemeente groot, maar dat geldt voor alle gemeenten in Zuid-Limburg. Het gaat dan vooral om de financiering van de WMO, Jeugdzorg, Participatiewet en mogelijk tegenvallende uitkeringen uit het gemeentefonds. Waarom geen aanbod van de provincie aan alle gemeenten in Limburg om gezamenlijk te onderzoeken hoe de financiering duurzamer kan en de bestuurskracht beter?
Waar we ook onze twijfels over hebben is dat de provincie vóór de verkiezingen van 2022 een uitkomst op tafel wil hebben. En dat dus niet de kiezers bepalen welke kant het opgaat, maar dat een onafhankelijke onderzoekscommissie dat voor hun bepaalt? En dat dan de raad ja zegt tegen die conclusie? Hoe democratisch is een dergelijke procedure? Waar is de provincie bang voor?
Ik denk dat de vragen stellen, in dit geval ook de antwoorden geeft. Zet in op een voorlopig zelfstandig Meerssen en vraag de provincie om een gezamenlijk onderzoek, een na laatste alinea.
Kom in het verkiezingsprogramma met een plan, zodat de kiezers duidelijkheid krijgen over een evt. samengaan of zelfstandig blijven of een tussenvorm. Het lijkt mij evident dat de gemeente Meerssen op den duur niet alleen de WMO, participatiewet, Jeugdzorg e.d. kan behappen, nog in financiële noch in uitvoerende zin.